Circulair biobased ondernemen biedt kansen voor economische groei én reductie van CO2-emissie. Dat toonde Circular Biobased Delta (CBBD) in de Week van de Circulaire Economie tijdens de Circulaire Industrietafel, geleid door CBBD-voorzitter Willem Sederel vanuit de Green Chemistry Campus in Bergen op Zoom.
Door Pierre Gielen
De circulaire economie begint buiten op de akker, betoogde Frank van Noort (Directeur Cosun Innovation): “We moeten bieten, maar ook aardappels en dergelijke zien als hernieuwbare grondstof, die steeds weer opnieuw groeit en geen afval veroorzaakt. We maken er niet alleen suiker en frieten van, maar ook steeds vaker allerlei non-food producten, zoals functionele eiwitten en chemicaliën.”
“Noord-Brabant ziet de circulaire economie als een enorm belangrijk thema, net als de biobased economy en de energietransitie”, zei Waldo Maaskant (Provincie Noord-Brabant). “Een belangrijke taak van de provincie in die transitie is het mobiliseren en verbinden van de partijen, consortia vormen en de ecosystemen versterken. Dat staat ook in ons nieuwe beleidsplan, het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie. Alleen door samenwerking kun je impact maken.”
Frank Petter (burgemeester Bergen op Zoom en boegbeeld van de agro en biobased economie in West-Brabant): “We hebben in onze regio een sterk ecosysteem en netwerkfaciliteiten als DAB en de Green Chemistry Campus. Maar we stellen als gemeente ook middelen beschikbaar, samen met de provincie, zoals de Stimuleringsregeling Biobased Economy Green Chemistry Campus, waarmee we bedrijven cofinancieren die zich op de Campus willen vestigen.
Connie Paassen, directeur van de Green Chemistry Campus: “We kunnen deze Stimuleringsregeling ook inzetten voor bedrijven die zich willen vestigen op de nieuwe buitenplaatsen die we nu aan het ontwikkelen zijn.”
Jonica de Bruijn (REWIN) benadrukt dat er in de regio waarde wordt gecreëerd voor toekomstige generaties. Dat gebeurt in waardeketens van start-ups, scale-ups en grote bedrijven. “Met ons programma BioVoice hebben we een prettige manier gevonden waarop die grote en kleine bedrijven elkaar kunnen ontmoeten: een matchmaking op challenges. Inmiddels zijn 28 challenges uitgezet door 13 grootbedrijven uit de regio, er zijn 236 pitches gehouden en die hebben geleid tot 54 innovatiecontracten, maar ook veel andere samenwerkingsvormen.”
Evodos uit Raamsdonsksveer (gespecialiseerd in energie-efficiënt mechanisch ontwateren) was in 2019 bijvoorbeeld een van de winnaars van BioVoice. Sales manager Bas van Opdorp: “Het gaf ons meteen toegang tot een grote markt, een groot netwerk en ondersteuning van de Green Chemistry Campus en de Rabobank. Daardoor konden we ons zeer snel ontwikkelen. Inmiddels hebben we installaties verkocht in de VS en de Arabische Emiraten en in 2022 gaan we een eerste full scale demo uitvoeren bij Cargill in Nederland. Dat hebben we echt te danken aan BioVoice. Normaal duurt zo’n traject jaren.”
Waldo Maaskant: “Vooral de onverwachte ontmoetingen binnen BioVoice zijn heel waardevol. Het concept zelf is ook interessant voor andere thema’s. Vanuit de maakindustrie en de foodkant gaan we dit ook oppakken. En er is interesse vanuit andere regio’s in het land. We willen er bovendien de human capital agenda aan gaan koppelen: dat we nieuw talent gaan opleiden voor de nieuwe economie, die kan ook goed gekoppeld worden aan deze innovaties.”
Financiering
Onmisbaar om innovaties op te schalen en uiteindelijk te commercialiseren, is dat er uiteindelijk daadwerkelijk fabrieken verrijzen. Financiering is daarvoor onmisbaar, bijvoorbeeld door middel van durfkapitaal, subsidies en bancaire leningen. De Rabobank speelt hier in West-Brabant een actieve rol in vanuit haar traditie als coöperatieve bank.
“We zetten een deel van ons dividend in voor maatschappelijke transities”, zegt Juultje van der Wijk (Directeur Coöperatieve Rabobank). “We ondersteunen bijvoorbeeld community’s op bedrijventerreinen waarin bedrijven samenwerken aan duurzaamheid en circulariteit. In de Deltaregio helpen we ook start-ups en scale-ups vooruit met financieringsconstructies, zoals de Rabo Innovatie Lening.” De Rabobank ziet voor zichzelf echter een bredere rol dan alleen die van kapitaalverstrekker. “Het gaat om het creëren van bewustwording, onze klanten helpen met de transitie en dat vooral ook gezamenlijk doen in het ecosysteem.”
Ook ontwikkelingsmaatschappijen helpen ondernemers met meer dan financiering alleen. Harmen de Kool (Business Development & Investment manager bij de Brabantse Ontwikkelingmaatschappij, BOM): “Ons centrale missie is de Brabantse economie duurzaam te versterken. Samen met REWIN en de andere partijen helpen we ideeën op te werken tot financierbare businesscases. We kunnen helpen daarbij met risicodragend kapitaal, maar ook met ontwikkelcapaciteit, want kapitaal gaat nooit alleen; je moet ook inhoudelijk betrokken zijn. Dat is de succesformule om grote stappen te zetten.”
Subsidies
Toch blijft er, zeker als een innovatie in het begin niet rendabel kan zijn, vaak een deel van de kapitaalbehoefte niet financierbaar. “Als je met doorbraak-vernieuwingen bezig bent, moet je altijd door een onrendabele start heen. Een subsidie kan daarbij echt een behoorlijke duw in de rug zijn”, zegt Frank van Noort van Cosun. Er is inmiddels een heel instrumentarium aan overheidssubsidies beschikbaar vanuit de EU Green Deal, die invloed heeft op allerlei Europese en nationale programma’s. “Soms kunnen ondernemers rechtstreeks bij de EU of het Rijk terecht”, zegt Chantal de Schepper, Strategisch adviseur EU-fondsen van de Provincie Zeeland. “Voor andere programma’s vervullen wij als provincie een soort partnerrol. Denk aan Interreg, EFRO, REACT-EU en het Just Transition Fund. Daarbij moet het echt in de regio’s gebeuren.”
Frank Vergunst, oprichter van Alta Carbon Technologies (ACT) uit Gouda ervoer aan den lijve wat het betekent om als mkb-bedrijf de weg te vinden in het woud van subsidies en financieringen. Het bedrijf ontwikkelde een circulaire elektrolyt voor lithium batterijen, waar nu een enorme vraag naar is. Als enige aandeelhouder stak Vergunst aanvankelijk alleen eigen geld in het bedrijf, maar om te kunnen opschalen volgde een lange zoektocht langs venture capitalists, potentiële strategische en industriële partners, impact investors, grootbanken en pensioenfondsen. Uiteindelijk bleek de sleutel tot startkapitaal in de eigen regio te liggen. Mede met ondersteuning vanuit het Zeeuws Participatiefonds realiseert ACT de eerste pilot. “Dat heeft ons een enorme boost gegeven”, zegt Vergunst vol vertrouwen. “Al met onze pilot kunnen we winstgevend zijn.”
